Trận đánh mới trong cuộc chiến bệnh sởi

Tác Giả: Bác sĩ Trương Hữu Khanh

Từ thực tế tiếp nhận điều trị tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 và các báo cáo tại Bệnh viện Nhi Trung ương thời gian qua cho thấy, các ca nhập viện và tử vong hầu hết là do biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, trong khi trận sởi bùng lên cách đây vài năm chủ yếu gây biến chứng não. 

Cả hai loại biến chứng đều nguy hiểm, song biến chứng hô hấp nguy hiểm hơn vì rất dễ gây tử vong. Theo tôi, cuộc chiến với bệnh sởi chính thức bắt đầu và đây là trận đánh cần phải được bàn kỹ mới có thể chiến thắng, nhất là vấn đề hỗ trợ hô hấp.

Số ca sởi miền Nam thực tế không thua miền Bắc, tuy nhiên bệnh nặng hay nhẹ là do nhiều yếu tố như nhân lực, cơ địa, vùng miền. Chẳng hạn miền Bắc ít có bệnh tay chân miệng, nhưng miền Nam thì có nhiều hơn.

Tại TP HCM khi thấy có dịch sởi, nhờ các bệnh viện tuyến quận huyện đã được tập huấn nên họ có thể giữ bệnh nhân lại điều trị, nếu gặp khó khăn sẽ nhờ các bệnh viện lớn hướng dẫn. Điều này giúp giảm tải bệnh viện tuyến trên. Trong khi hiện nay tại Hà Nội, hầu hết bệnh viện tuyến dưới, thậm chí một số tỉnh lân cận cũng chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương và đây chính là lý do gây quá tải.

Bệnh viện Nhi trung ương đang vỡ trận do nhân lực và nguồn lực không gánh nổi. Toàn bộ khoa Nhiễm và khoa Hồi sức của Bệnh viện Nhi Trung ương đang được sử dụng để điều trị sởi nhưng vẫn không kham nổi. Vì thế bệnh viện này cần phải được tăng nhân lực và thiết bị gấp đôi hiện tại thì mới giải quyết được.

Để khống chế ca tử vong do sởi, cần có ngay một phác đồ được cập nhật mới, phù hợp với tình hình sởi đang diễn ra. Phác đồ cũ được viết cách đây hơn 5 năm tập trung vào viêm não do thời điểm đó người mắc sởi chủ yếu biến chứng viêm não. Lần này do lượng bệnh nhân bị biến chứng hô hấp nhiều hơn nên phác đồ mới sẽ tập trung vào việc chăm sóc hô hấp.

Phác đồ mới cần phải xoáy vào hỗ trợ hô hấp để giảm tử vong do hô hấp; phương pháp phòng ngừa trong bệnh viện; và phân tuyến điều trị. Đặc biệt hỗ trợ hô hấp sẽ được viết chi tiết (bảo đảm cho trẻ bị suy hô hấp đầy đủ ôxy tùy mức độ bệnh) để các tuyến có thể thực hiện. Muốn làm tốt việc này phải cần thêm máy móc và con người đủ để theo dõi.

Số liệu tổng kết cho thấy đa số các ca tử vong do sởi ở Hà Nội là không chích ngừa, cho nên vấn đề chính để phòng ngừa bệnh sởi là phải chích ngừa. Một trong những sai lầm thường thấy là các bác sĩ tiêm phòng hay tư vấn tiêm văcxin 5 trong 1 Quinvaxem (bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan B, viêm phổi, viêm màng não) rồi một tháng sau mới tiêm văcxin sởi cho các bé. Nhưng với tình hình hiện nay, theo tôi các bác sĩ cần tập trung ưu tiên tiêm văc xin sởi cho các bé vì chậm một tháng là các cháu đã có thể mắc bệnh.

Chúng ta hiện có đủ văcxin sởi. Trẻ dưới 3 tuổi sẽ được tiêm miễn phí, trên 3 tuổi thì tiêm dịch vụ chưa đến 200.000 đồng. Sau khoảng 10 ngày tiêm thì bé sẽ có miễn dịch. Trẻ tiêm rồi thì vẫn có thể mắc bệnh, nhưng bệnh nhẹ và không gây biến chứng.

Nguyên tắc của bệnh sởi xuất hiện theo mùa, nếu miễn dịch không có thì từ tháng 2 đến tháng 6 hằng năm bệnh sẽ xuất hiện. Sởi tấn công đầu tiên vào những người có nhóm miễn dịch thấp nhất. Như hiện nay, trẻ từ 12 tháng đến 2 tuổi mắc bệnh nhiều nhất do chưa tiêm phòng. Trẻ dưới 12 tháng là đối tượng bị tấn công thứ hai do nhóm này vẫn còn kháng thể từ cơ thể mẹ. Nhóm 9-10 tuổi bị tấn công cuối cùng, nhóm này có thể đã được tiêm từ nhỏ và đến tuổi này thì miễn dịch yếu đi.

Theo quan điểm của tôi, công bố dịch hay không thời điểm này không quan trọng mà là tất cả chúng ta phải làm gì để giải quyết tình trạng bệnh tăng? Ví dụ, truyền thông nên làm gì, người dân ý thức như thế nào, vai trò của điều trị làm gì, vai trò của nhà quản lý làm gì. Vì thế chỉ cần thông báo: "Hiện nay bệnh sởi đang có dịch tới mức tất cả cùng nhau phòng chống từ người dân cho đến truyền thông, đến cán bộ điều trị". Nó đồng nghĩa với việc chỉ đạo địa phương đang có nhiều ca bệnh và cần tập trung cao độ để khống chế bệnh.

Miền Nam dù bệnh sởi chưa bùng phát nhưng theo tôi vẫn cần phải lo chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ. Thứ nhất phải rà lại nguồn lực thuốc men, trang thiết bị và nhân lực. Thứ hai phải tập huấn lại cho các tỉnh. Các báo cáo hiện không thể hiện ca bệnh ở tỉnh nhưng thực tế ca nhiễm sởi ở Hà Nội vẫn có đến từ các tỉnh. Tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, lượng bệnh nhân ở tỉnh chuyển lên cũng chiếm khoảng 30%. Khi đã tập huấn cho các tỉnh các điều trị thì sẽ giảm tải cho tuyến trên.

Về phía phụ huynh, trẻ mắc sởi thường sốt, viêm họng và ho dữ dội sặc sụa là dấu hiệu cho thấy có thể mắc bệnh, tuy nhiên điều này không đáng sợ bằng khi trẻ bắt đầu thở nhanh. Lời khuyên của tôi là phụ huynh nếu theo dõi thấy trẻ thở nhanh thì nên đưa đến bệnh viện ngay. Ho nhiều hay sốt cao không liên quan đến độ nặng của bệnh mà chủ yếu là lo theo dõi cách thở và chăm sóc ăn uống vì các bé có thể suy sinh dưỡng luôn sau khi mắc bệnh. Ngoài thở nhanh, trẻ mắc sởi còn có thể bị viêm não, triệu chứng nặng là co giật.

Một trong những sai lầm cũng cần lưu ý từ phía các phòng mạch. Thấy trẻ sốt cao ho nhiều nhưng chưa phát ban, các bác sĩ ở phòng mạch nghĩ bé bị hốt ho viêm họng thông thường cho uống corticoid để giảm ho, nhưng điều này dễ gây nguy hiểm bởi corticoid gây giảm miễn dịch, nếu trẻ mắc sởi thì bệnh sẽ nặng hơn.

Zin.thanhtrì (St)

Đừng để thêm những cái chết vô tội

Tác Giả: Bác sĩ Trần Văn Phúc

Tiêm chủng có thể xảy ra một vài biến chứng, thậm chí có thể chết người vì tai biến nhưng đó là những tai biến hy hữu. Ngược lại, không được tiêm chủng hoặc tiêm không đến nơi đến chốn thì có thể hủy diệt cả cộng đồng...

Năm 1988, tiến sĩ Andrew Wakefield cùng đồng nghiệp đã xuất bản trên tạp chí Lancet một bài báo cho rằng vắc xin phòng bệnh sởi có khả năng gây ra rối loạn phát triển ở trẻ, mà hậu quả cuối cùng là chứng tự kỷ. Năm 2002, Wakefield tiếp tục cho đăng bài báo thứ hai khẳng định mối quan hệ nhân quả giữa vắc xin sởi và bệnh tự kỷ.

Các nhà khoa học hàng đầu thế giới đã nhanh chóng tập trung nghiên cứu, hơn một nghìn công trình khoa học quan trọng được đăng tải đều bác bỏ những quan điểm trong 2 bài báo của Wakefield. Vậy nhưng không ít bậc cha mẹ sợ hãi vắc xin phòng sởi và đã quyết định không cho con tiêm chủng. Khắp nước Anh, tỷ lệ trẻ được tiêm phòng sởi giảm đột ngột, trong khi trẻ mắc bệnh sởi tăng lên đột biến.

Dịch sởi bùng phát ở nước Anh từ năm 2004, đỉnh điểm của dịch là năm 2012 đã đe dọa tính mạng hàng nghìn trẻ em, đó là cái giá quá đắt phải trả cho việc truyền thông sai sự thật. Ai sẽ là người chịu trách nhiệm về sự sợ hãi vắc xin phòng sởi của người dân? Đương nhiên là tiến sĩ Andrew Wakefield, người đã vi phạm nhiều nguyên tắc và đạo đức trong nghiên cứu y khoa để cho ra đời 2 bài báo.

Câu chuyện của nước Anh thì như vậy, còn của chúng ta thì sao? Tôi nhớ buổi sáng đầu tháng 2, vừa đến bệnh viện giao ban khoa xong thì tôi nhận được điện thoại của bác sĩ trưởng khoa hồi sức cấp cứu nhi mời hội chẩn siêu âm và phim X quang bệnh nhi 2 tuổi bị sởi biến chứng viêm phổi, suy hô hấp rất nặng đang phải thở máy. Sau khi hội chẩn, tiên lượng cháu bé tử vong, nhìn thấy bệnh nhân đang chết dần dưới tay mình, chắc chắn không một bác sĩ nào tránh khỏi tâm trạng đau buồn.

Và chúng tôi biết bệnh sởi đã bắt đầu bùng phát, diễn biến rất phức tạp.

Buổi sáng giao ban toàn viện, bao giờ cũng có phần báo cáo tình hình bệnh nhân sởi và được coi là báo cáo quan trọng hàng đầu. Những giường bệnh dành riêng cho sởi đã quá tải, có khi 4 – 5 cháu phải nằm chung một giường, số bệnh nhân nặng do sởi biến chứng ngày nào cũng có. Bệnh nhân đông đến mức tràn ra cả hành lang, các bác sĩ trực xong vẫn phải ở lại làm việc mà không dám nghỉ bù.

Mấy tháng trời nhân viên y tế mệt mỏi với bệnh nhân sởi ngày một đông, điều đó khẳng định ngành y không hề lơ là với dịch bệnh. Nhưng câu hỏi đặt ra: vậy đâu là nguyên nhân làm cho bệnh sởi bùng phát?

Hãy nhớ lại vụ tiêm chủng vắc xin viêm gan B cho 3 cháu bé sơ sinh bị tử vong ở Quảng Trị, khi đó truyền thông vào cuộc. Một số bài báo đã thổi bùng lên ngọn lửa dư luận, hậu quả là nhiều người dân sợ hãi tiêm vắc xin, coi vắc xin như thuốc độc giết người.

Bản thân tôi là một bác sĩ, vậy mà nhiều bạn bè gọi điện nói là không dám cho con tiêm vắc xin, tôi dùng mọi cách khuyên bảo nhưng vẫn không ăn thua. Tiêm chủng có thể xảy ra một vài biến chứng, thậm chí có thể chết người vì tai biến nhưng đó là những tai biến hy hữu. Ngược lại, không được tiêm chủng hoặc tiêm không đến nơi đến chốn thì có thể hủy diệt cả cộng đồng, 108 trẻ chết vì sởi là cảnh báo một thảm họa hoàn toàn có thật.

Trước khi xảy ra vụ việc 3 cháu bé bị tử vong khi tiêm vắc xin viêm gan B, công tác tiêm chủng mở rộng ở các địa phương làm rất tốt, tỷ lệ 100% trẻ được tiêm chủng đầy đủ là có thực ở hầu hết các cơ sở. Và trẻ mắc bệnh sởi thì cực kỳ hiếm, chỉ mang tính cá biệt và cũng không lây lan trên diện rộng như hiện nay.

Sau vụ tiêm chủng 3 cháu bé bị tử vong, nhiều người chọn cách không cho con tiêm chủng. Bệnh sởi bùng phát hôm nay với 108 cháu bé tử vong cũng là một hệ quả tất yếu.

Chúng ta hãy lấy bài học từ nước Mỹ, cô siêu mẫu, diễn viên, người dẫn chương trình nổi tiếng Jenny McCarthy không may có con trai được phát hiện mắc chứng bệnh tự kỉ năm 2005. Jenny cho rằng, chính vắc xin sởi là nguyên nhân gây bệnh, nên năm 2007 cô đã phát động chiến dịch tẩy chay tiêm vắc xin sởi. Nhiều bậc phụ huynh đã nghe theo Jenny mà không cho con đi tiêm phòng, hậu quả là sởi bùng phát ở Mỹ năm 2010 và gấp 3 lần 2013. Thông cảm với nỗi đau của Jenny về đứa con bệnh tật, thông cảm với chiến dịch của Jenny cũng chỉ vì mục đích nhân đạo, nhưng sự thiếu hiểu biết và cực đoan của cô thì rất khó thông cảm vì đã để lại hậu quả khôn lường. Cũng may là Jenny McCarthy đã tỉnh lại, kịp thời thừa nhận và đính chính những sai lầm mà cô đã gây ra.

Đã có lúc người ta mơ đến một thế giới không có bệnh sởi, nhưng sự thật thì dịch sởi đang quay trở lại sau nhiều năm được khống chế một cách hiệu quả nhờ biện pháp tiêm phòng vắc xin. Vậy ai là người phải chịu trách nhiệm này? Là tiến sĩ y khoa Andrew Wakefield, là diễn viên Jenny McCarthy, là truyền thông Anh, truyền thông Mỹ, truyền thông Việt, hay chính ngành y tế thế giới mà trong đó có Việt Nam?

Sẽ chẳng có ai phải chịu bất cứ một trách nhiệm pháp lý nào, nhưng cái chết của những đứa trẻ vô tội vì bệnh sởi là lời khép tội lớn nhất dành cho tất cả những ai vô trách nhiệm.

Zin.thanhtri (Sưu tầm)

P/s: Zin phải đăng bài viết của Bác sĩ Phúc lên vì thấy rằng đây mới chính là lý do dẫn đến hậu quả của việc bùng phát dịch bệnh Sởi trong thời gian vừa qua. Đã đến lúc giới truyền thông cần nhìn nhận một cách chính xác về thông tin và thông điệp mình đưa ra.

Vậy, vấn đề ở đây là gì?????

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh:“Quốc hội tức là dân, dân quyết sai thì dân chịu, chứ kỷ luật ai”

Từng được bàn thảo nhiều chiều tại Ủy bạn Thường vụ Quốc hội từ phiên họp tháng 2/2014, quy định xử lý trách nhiệm liên quan đến quyết định chủ trương đầu tư công tại dự án Luật Đầu tư công lại tiếp tục gây tranh cãi tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, sáng 11/4.
Đặc biệt, lời phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng có đoạn:

"Quốc hội tức là dân, dân quyết sai thì dân chịu, chứ kỷ luật ai"

Vậy Vấn Đề Ở Đây Là Gì?????????

Niềm tin của nhân dân rồi sẽ đi về đâu????????

Ai vào trả lời dùm Zin.thanhtri với ạ?

Zin.thanhtri